Традыцыя пакідаць пустое месца за калядным сталом, добра вядомая ў польскай культуры, мае багатую гісторыю і глыбокі сэнс.

Як тлумачыць прафесар Генрык Дуда, лінгвіст з Каталіцкага ўніверсітэта імя Яна Паўла ІІ у Любліне, гэта месца першапачаткова сімвалізавала гатоўнасць прыняць незнаёмца, вандроўніка ці чалавека, які мае патрэбу ў дапамозе і гасціннасці.

Ад незнаёмца да чаканага госця

У Сярэднявеччы слова «госць» абазначала чужынца ці вандроўніка. З цягам часу яго значэнне змянілася, набыло пазітыўныя адценні і стала азначаць чаканага і блізкага чалавека. Гэты зрух у значэнні яскрава праяўляецца ў перакладзе Бібліі XVI стагоддзя айцом Якубам Вуекам, дзе Хрыстос кажа: «Я быў госцем, і вы прынялі Мяне» (Мц 25:35). У сучасных перакладах выкарыстоўваецца слова «чужынец», якое лепш перадае значэнне грэчаскага слова «ксенос» (ξένος), што азначае іншаземца ці старонняга чалавека.

Польскае слова «гоść» мае старажытныя індаеўрапейскія карані і мае адпаведнікі ў іншых мовах, такіх як англійскае «guest» ці нямецкае «Gast». Цікава, што лацінскае слова «hostis» першапачаткова азначала чужынца, але з часам набыло значэнне «вораг». Паводле прафесара Дуды, гэта адрозненне вынікае з рознага стаўлення да чужынцаў у старажытных культурах. Славяне ўспрымалі іх як асобаў, вартых прыёму, што адлюстроўваецца ў прыказцы: «Госць у доме – Бог у доме».

Эвалюцыя значэння і яго сучасная актуальнасць

Гісторыя слова «гоść» з’яўляецца прыкладам энантыясеміі – з’явы, калі адно слова набывае супрацьлеглыя значэнні. Як і слова «fresh» у англійскай мове, якое можа значыць як «новы», так і «свежы», слова «гоść» першапачаткова абазначала чужынца, але цяпер азначае чаканую асобу.

Традыцыя пакідаць пустое месца за калядным сталом нагадвае пра гэтае старое значэнне. Гэта жэст адкрытасці і гатоўнасці дапамагчы таму, хто мае патрэбу. У кантэксце сучасных выклікаў, такіх як міграцыя і рост ксенафобіі, гэты сімвал набывае асаблівую важнасць. Як падкрэслівае прафесар Дуда, пустая талерка на стале – гэта заклік пераадольваць стэрэатыпы і выяўляць салідарнасць з тымі, хто шукае прытулку і падтрымкі.
Універсальны вымярэнне польскай традыцыі

Для польскай дыяспары за мяжой пустое месца за сталом можа мець асаблівае значэнне. Гэта не толькі сувязь з польскай традыцыяй, але і выяўленне гатоўнасці будаваць міжкультурныя масты. Яно нагадвае, што ідэя гасціннасці, глыбока ўкаранёная ў польскай культуры, можа стаць універсальным пасланнем адкрытасці і спагады для ўсіх.

Family News Service

Kontakt